Në debatin e sotëm të VMRO-DPMNE-së me titull “Si u bëmë të varur nga importi i ushqimeve?” Ministri i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Menaxhimit të Ujërave, Cvetan Tripunovski, foli për disa probleme në sektorin e bujqësisë, siç janë mungesa e marketingut të besueshëm, problemet me menaxhimin e resurseve ujore dhe zvogëlimi i numrit të fermerëve, që ka sjellë uljen e prodhimit
Tripunovski theksoi se Maqedonia posedon tri parakushte kryesore për zhvillim të suksesshëm të bujqësisë, tokë cilësore, kushte të favorshme klimatike dhe resurse ujore, por se për stabilizimin dhe zhvillimin e sektorit është e nevojshme përkrahja efektive për fermerët nga shteti.
“Maqedonia i ka të gjitha parakushtet thelbësore për prodhimin e ushqimit, që janë toka cilësore, mbi 280 ditë me diell gjatë gjithë vitit, ujin si resurs që e kemi, kështu që jemi në gjendje të importojmë më shumë se sa prodhojmë. “Besoj se momenti kyç është në rentabilitetin e prodhimit bujqësor”, thotë Tripunovski.
Tripunovski vuri në dukje se varësia e importit të Maqedonisë nga produktet bujqësore është rezultat i disa faktorëve, duke përfshirë mungesën e tregjeve të besueshme për prodhimet vendase dhe cilësinë e jetës në zonat rurale.
“Ky është vetëm një nga momentet kur kanë filluar të shfaqen tendenca negative në prodhimin bujqësor. Edhe pse Maqedonia importon më shumë se sa prodhon, ka edhe elementë të tjerë. Këtu mund të përmend edhe cilësinë e jetës në zonat rurale dhe pjesën e vendosjes së sigurt. “Për shkak se kemi prodhime bujqësore që janë fitimprurëse, por nuk kemi treg të sigurt dhe kur i bashkon këto tre elemente, vijmë në një situatë ku të gjithë këta fermerë që në të kaluarën kanë prodhuar dhe statistikat tregojnë se Maqedonia është një prodhues i njohur i produkteve bujqësore cilësore që kanë përfunduar jashtë kufijve tanë, sot importojmë më shumë”, tha Tripunovski.
Tripunovski theksoi se ndryshimi në varësinë e Maqedonisë nga importi është i lidhur ngushtë me rentabilitetin e bujqësisë. Ai vuri në dukje se edhe pse qeveritë e kaluara kanë ngritur alarmin për mangësi serioze në sektorin e bujqësisë, nuk janë krijuar politika në kohë dhe korrekte për të stimuluar fermerët. Sipas tij, si projeksionet për zhvillimin e bujqësisë, ashtu edhe strategjitë për mbështetjen e fermerëve kanë dështuar dukshëm, prandaj ministria po shqyrton strategjitë dhe masat për të analizuar efektin e tyre në prodhimin bujqësor.
Kanë munguar seriozisht edhe të gjitha ato projeksione që ministria është dashur të udhëheqë ndër vite, për të orientuar fermerët në fushën e prodhimit bujqësor. “Po e rishikojmë edhe strategjinë që është në ministri dhe shohim se ka mospërputhje serioze se si janë krijuar masat, nëse realisht kanë ndikuar në prodhimtarinë bujqësore”, shtoi Tripunovski.
Tripunovski kujtoi reformat në bujqësi që VMRO-DPMNE i zbatoi pas marrjes së pushtetit në vitin 2007. Ai vuri në dukje se, ndërsa qeveria e mëparshme menaxhonte tokën bujqësore përmes një numri të vogël kontratash, VMRO-DPMNE e transformoi procesin, duke liruar tokën për fermerët e vërtetë. Tripunovski theksoi se në periudhën nga viti 2007 deri në vitin 2016 numri i kontratave për toka bujqësore është rritur nga 400 në mbi 10 mijë. Rezultatet maksimale në prodhimin bujqësor janë arritur rreth viteve 2013-2015, por që nga viti 2017 ka filluar një trend negativ në prodhim, sidomos në blegtori, ku numri i gjedheve qumështore është ulur ndjeshëm.
“Me politikat dhe transformimin e atij procesi, u lirua toka bujqësore, iu dha fermerëve të ligjshëm dhe numri i kontratave u rrit nga 400 në mbi 10 mijë kontrata me fermerët që zotërojnë tokën bujqësore. Kulmi i prodhimit bujqësor maqedonas ka qenë diku mes viteve 2013 dhe 2015, dhe këta janë tregues lehtësisht të verifikueshëm në të gjitha të dhënat statistikore që kemi si shtet, qoftë për numrin e bagëtive. “Ai trend negativ ka filluar diku në vitin 2017 dhe analiza që kemi bërë në ministri ka treguar se ka pasur një rënie serioze në vitet 2019-2020”, theksoi Tripunovski.
Tripunovski theksoi se trendi negativ në bujqësi është rezultat i mungesës së menaxhimit dhe mbështetjes së duhur për fermerët, të cilët duhet të kenë partner në shtet, veçanërisht në periudha të trazuara ekonomike. Sipas tij, Maqedonia ka tri parakushtet kryesore për bujqësi të suksesshme, si toka, kushtet klimatike dhe uji, por problemi qëndron në mungesën e mbështetjes adekuate. Ai posaçërisht vuri në dukje se sipërfaqet e ujitura janë ulur nga 27 mijë hektarë në të kaluarën në 13500 hektarë sot.
“Dikush që duhej t’i drejtonte këto procese, të drejtonte, të ndihmonte me këto turbulenca ekonomike, nuk bëri pjesën e vet dhe prandaj filluam të kemi një trend negativ. Maqedonia ka tre parakushtet thelbësore për prodhim cilësor bujqësor. Njëra prej tyre është uji si resurs dhe siç tha drejtori, i cili për kujtim ka qenë edhe drejtor i Shoqërisë Aksionare AD Vodostopanstvo, ku kanë thyer rekorde për sipërfaqet e mbuluara me ujë vaditës, 27 mijë hektarë. Sot, në vitin 2024 kur morëm pushtetin, kjo sipërfaqe u përgjysmua, në 13500 hektarë që ishin nën vaditje. “Ky element thelbësor i ujitjes është çelësi i suksesit dhe përfitimit,” theksoi Tripunovski.
Tripunovski theksoi se vreshtaria dhe prodhimi i orizit varen nga furnizimi me kohë dhe i mjaftueshëm me ujë. Problemet në Koçan janë rezultat i menaxhimit joefikas të resurseve ujore nga qeverisja e kaluar, gjë që ka sjellë vonesën e mbjelljes dhe uljen e cilësisë së produkteve.
“Vreshtaria jonë varet drejtpërdrejt nga sasia e ujit në kohë dhe e mjaftueshme, prodhimi ynë i orizit varet nga sasia e mjaftueshme dhe në kohë e ujit”. Tani, për momentin, kjo që po ndodh në Koçan është pasojë e mosdhënies së sasisë në kohë dhe të mjaftueshme nga qeveria e kaluar që mbjellja e orizit të jetë në kohë. Çdo mbjellje e vonuar çon në një korrje të zgjatur dhe çdo korrje e zgjatur çon në ngrica vjeshtore që ndikojnë drejtpërdrejt në cilësinë dhe rendimentin. “Kështu nuk ka ndodhur në të kaluarën dhe kur e dini se nuk ka ujë, kur protestohej në rrugë për ujë vaditës, çdo fermer fillimisht i zvogëlon sipërfaqet dhe në fund i anulon”, tha Tripunovski.